Doanh nghiệp khó khăn, nợ xấu gia tăng là tất yếu
Chất lượng tín dụng của các ngân hàng sau 9 tháng năm 2023 đều có diễn biến không mấy khả quan, khi nhiều ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ dưới 1% hồi đầu năm thì nay đã ghi nhận tăng vượt mức này. Nhiều ngân hàng đã ghi nhận tỷ lệ nợ xấu vượt mức 3% tổng dư nợ, thậm chí có ngân hàng ghi nhận tỷ lệ nợ xấu ở mức hai con số.
Nợ xấu đang tiếp tục gia tăng, nguyên nhân lớn nhất được cho là do khó khăn của các doanh nghiệp. Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư Ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam phân tích, hiện khó khăn của doanh nghiệp đến từ rất nhiều phía, khó khăn từ thị trường thế giới và trong nước.
Trong đó có yếu tố xuất phát từ đại dịch COVID-19 và các cuộc xung đột Nga - Ukraine hay gần đây là xung đột tại Trung Đông đẩy phí nguyên liệu lên rất cao, làm tăng chi phí của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, sau đại dịch sức cầu chung của thế giới cũng như sức cầu của việt Nam rất yếu bởi doanh nghiệp suy yếu, thu nhập của người dân cũng giảm. Điều này đang tạo ra môi trường hết sức khó khăn không chỉ với các doanh nghiệp trong nước mà còn với các doanh nghiệp nước ngoài.
"Đại dịch kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng đứt gãy, ngưng trệ dẫn đến tình trạng dòng tiền của doanh nghiệp bị cạn kiệt dần. Thông thường, sau đại dịch kéo dài sẽ là khủng hoảng nợ, đây cũng là nguyên nhân khiến nợ xấu của hệ thống ngân hàng gia tăng", ông Quỳnh cho biết.
Công tác xử lý nợ xấu gặp nhiều khó khăn
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà thừa nhận, trong bối cảnh khó khăn, doanh nghiệp khó trả nợ cũ, không muốn vay mới, nợ xấu có xu hướng tăng lên. Theo Ngân hàng Nhà nước, nguyên nhân khiến nợ xấu tăng là do doanh nghiệp đang chịu những tác động bất lợi từ môi trường bên ngoài, làm suy giảm khả năng trả các khoản nợ quá hạn của các hộ gia đình và doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, khuôn khổ pháp lý liên quan đến cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu chưa được hoàn thiện; thiếu các cơ chế, chính sách ưu đãi, khuyến khích các nhà đầu tư trong nước và ngoài nước tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu. Ngoài ra, ý thức trả nợ của một bộ phận khách hàng còn thấp, thiếu chủ động, không hợp tác, chây ỳ, chống đối trong việc trả nợ và bàn giao tài sản bảo đảm khiến quá trình thu hồi, xử lý nợ cũng là một nguyên nhân khiến cho nợ xấu vẫn gia tăng. Bên cạnh đó, thị trường bất động sản gặp nhiều khó khăn, thanh khoản thấp, gây khó khăn trong việc xử lý tài sản bảo đảm là bất động sản.
Trong bối cảnh nợ xấu tăng cao, các ngân hàng chia sẻ, việc xử lý nợ xấu gặp nhiều khó khăn, nhất là thị trường bất động sản ảm đạm khiến việc xử lý tài sản đảm bảo là bất động sản càng gặp thách thức. Hơn nữa, bối cảnh kinh tế gặp khó làm suy giảm khả năng trả nợ quá hạn của các hộ gia đình và doanh nghiệp. Theo các chuyên gia, khuôn khổ pháp lý liên quan đến cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu chưa được hoàn thiện và thiếu các chính sách ưu đãi khuyến khích nhà đầu tư trong nước và ngoài nước tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu.
Do đó, việc tiếp tục hoàn thiện các khuôn khổ pháp lý về tiền tệ là vấn đề cần được quan tâm và chú trọng hơn, trong đó kỳ vọng nhiều vào việc Quốc hội sẽ thông qua Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 6 này. Ngoài ra, các chuyên gia kiến nghị cơ quan quản lý phải tăng cường thanh kiểm tra, giám sát hoạt động của các ngân hàng, trong đó lưu ý chất lượng tín dụng và tính hình xử lý nợ xấu để phát hiện các dấu hiệu tiềm ẩn rủi ro, hành vi vi phạm để có biện pháp phòng ngừa, xử lý phù hợp.
4 yếu tố cần lưu ý để ứng phó với nợ xấu
Theo chuyên gia Phạm Xuân Hòe, nợ xấu gia tăng là điều tất yếu nhưng vấn đề là ở chỗ chúng ta ứng xử với nó như thế nào. "Không nên quá lo ngại về câu chuyện nợ xấu gia tăng nhưng cũng cần xem xét kỹ 4 yếu tố để có những ứng phó kịp thời", ông nói.
Thứ nhất, là câu chuyện trích lập dự phòng rủi ro và câu chuyện bao nợ xấu của các ngân hàng thương mại. Tất nhiên tỷ lệ bao phủ nợ xấu mới chỉ dự phòng cho nợ xấu ở hiện tại chứ không phải toàn bộ nợ xấu trong tương lai.
Vì vậy, các ngân hàng phải gia tăng áp lực trích lập dự phòng rủi ro, điều này có thể làm các ngân hàng thương mại suy giảm rất lớn về lợi nhuận nhưng đây là điều đương nhiên. Để xử lý vấn đề này, NHNN cũng đã cho giãn thời gian ra trong hai năm, mỗi năm 50% làm giảm áp lực cho các ngân hàng.
Thứ hai, nợ xấu tăng lên thì rõ ràng cơ hội tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp sẽ mất đi. Bởi vì, khi doanh nghiệp có nợ xấu nhảy sang nhóm 3 thì theo quy định sẽ không được cấp tín dụng nữa. Câu chuyện này được NHNN tạm xử lý bằng Thông tư cho phép giãn hoãn nợ cho các doanh nghiệp. Nhưng nếu đã cho phép doanh nghiệp cơ cấu lại nợ mà vẫn tiếp tục rơi vào nợ xấu thì buộc phải chấp nhận.
Thứ ba là câu chuyện xử lý nợ xấu của các ngân hàng thương mại. Tại kỳ họp thứ 6 lần này, Quốc hội có thể sẽ thông qua Luật Các Tổ chức tín dụng sửa đổi, trong đó có một chương về vấn đề xử lý nợ xấu.
Theo chuyên gia, việc sửa đổi quy định về xử lý nợ xấu cần tăng cường hơn nữa quyền của chủ nợ. Các cơ quan quản lý cần phải vào cuộc, bởi vì bảo vệ hệ thống ngân hàng thương mại lành mạnh chính là bảo vệ sự lành mạnh, phát triển của nền kinh tế.
"Nếu chúng ta không ủng hộ các ngân hàng thương mại xử lý nợ xấu thì sẽ rất khó để họ có nguồn tiền quay trở lại để tiếp tục cho vay", ông Hòe nói.
Thứ tư, cần phải hình thành thị trường mua bán nợ xấu của Việt Nam một cách minh bạch và phải chấp nhận nguyên tắc thị trường một cách đơn giản.
"Ví dụ khoản nợ 1 tỷ đồng, đã thu nợ được 300 triệu đồng, trích lập dự phòng rủi ro được 350 triệu thì có thể bán khoản nợ với giá 350 triệu đồng. Đây là mức giá bình thường để xử lý nợ xấu. Như vậy, các nhà đầu tư trong nước và quốc tế họ nhìn thấy cơ hội phục hồi từ việc tăng giá tài sản thì họ mới tham gia", ông Hòe lấy ví dụ.
Theo ông, cần cho hành lang pháp lý đối với câu chuyện mua bán nợ xấu, tạo động lực cho thị trường phát triển. Thêm nữa, dịch vụ đòi nợ thuê cần minh bạch và được kiểm soát. Các dịch vụ mua bán nợ, đòi nợ thuê cần được phát triển một cách chuyên nghiệp dựa theo các hành lang pháp lý của Chính phủ để hỗ trợ các ngân hàng thương mại trong xử lý nợ xấu.
Nguồn: thuongtruong.com.vn
