Thế mới thấy, niềm tin của người tiêu dùng vẫn chưa thể cao lên chút nào khi mà đâu đó trên thị trường vẫn nhan nhãn hàng giả, hàng nhái, thực phẩm bẩn, rau sạch "dởm"…
Trong cuốn "Thương học phương châm" của cụ Lương Văn Can - người thầy của giới doanh thương Việt Nam, đã tổng kết 10 nhược điểm yếu kém của doanh nhân Việt. Trong đó, "tội" lớn nhất là "thất tín". Còn trong cuốn "Việt Nam phong tục", cụ Phan Kế Bính cũng nói thẳng doanh nhân Việt không "lớn" được vì không thành thật, giả dối, điêu ngoa, nói tốt bán của xấu.
Chúng ta hôm nay cũng không thể đánh đồng hết những ý kiến của các cụ xưa để quy kết vấn đề này. Thực tế chúng ta đã có nhiều nỗ lực để cải thiện tình hình. Tuy nhiên, trước xu hướng gia tăng các tầng lớp trung lưu - lực lượng có chút "của ăn, của để" thì nhu cầu tiêu dùng đang ngày một tăng mạnh. Nắm bắt được xu thế đó, các nhà sản xuất từ nhỏ tới lớn, mạnh ai nấy làm được dịp "bung nở".
Chuyện các "Thượng đế" bị lừa
Mấy năm trở lại đây, người tiêu dùng liên tiếp bị xúc phạm khi niềm tin của họ đã bị "đánh cắp", bị trục lợi một cách công khai. Hàng loạt vụ việc bị phát hiện và phanh phui trước công luận do làm ăn gian dối, hàng giả, hàng kém chất lượng như thuốc giả, sữa bột có độc tố - chất melamine, kẹo có bột đá, rau xanh "dởm" và các loại thực phẩm, mỹ phẩm thiếu an toàn…
Chị Nguyễn Thị Kim, một người tiêu dùng ở Hà Nội, chia sẻ: "Đứng trước cơ man nào là hàng hóa tiêu dùng được bày bán tràn lan trên thị trường có xuất xứ nhập khẩu hoặc sản xuất trong nước, chúng tôi biết chọn lựa sản phẩm nào đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm? Và nỗi lo này theo thời gian ngày một gia tăng bởi lẽ đạo đức kinh doanh của một số tổ chức, cá nhân đang xuống cấp đến mức báo động.
Cư dân mạng vừa mới xôn xao về một người chơi facebook đăng hình ảnh nhặt dâu tây ở bãi rác rồi mang lên xe kéo đi với lời chia sẻ: "mỗi sáng đi nhặt được cả xe bò Dâu tây". Chưa rõ thực hư câu chuyện này song nhiều người cũng tỏ ra hoang mang. Trên mạng xã hội, nicknam thanhthuy bình luận: "Thà đừng nhìn thấy. Chứ cứ nghe bảo dâu chị lấy từ vườn Đà Lạt, uống vẫn thấy ngon hơn". Trong khi đó, người có nickname ducminh cho rằng: "Mấy quả dâu này mang về chải chuốt bóng mượt, đóng hộp cẩn thận rồi mang ra bán chả ai biết đó là dâu tây gì… Buồn thay!"
Không chỉ mất niềm tin về chất lượng hàng hóa mà nhiều khi người tiêu dùng còn cảm thấy như bị mất cắp khi mua hàng. Chị Nguyễn Thị Kim (Hà Nội), người nuôi con nhỏ 15 tháng tuổi, chia sẻ: Từ lâu, tôi vẫn dùng bỉm nhãn hiệu B để đóng tã cho con. Một ngày nọ, tôi tình cờ phát hiện trong bịch bỉm mới mua về thiếu mất 1 chiếc so với số lượng nhà sản xuất ghi trên bao bì. Nghĩ mình nhầm, chị cẩn thận đếm đi đếm lại thấy đúng là bị mua thiếu. "Mặc dù không đáng bao nhiêu tiền nhưng tôi có cảm giác như mình bị lừa. Không biết chỉ có mỗi lần này bị thiếu hay tất cả các lần khác cũng vậy", chị Kim bức xúc.
Chị cho biết, sau đó chị đã gọi điện góp ý nhà sản xuất và được chỉ dẫn gặp rất nhiều bộ phận nhưng không bộ phận nào nhận trách nhiệm. Bức xúc, chị đem câu chuyện của mình kể trên một diễn đàn trên Internet. Liên tiếp sau đó, một số bà mẹ khác phản hồi cũng mua phải bỉm B thiếu số lượng. "Từ giờ cạch tất cả các sản phẩm của B thôi. Bực mình quá", một bà mẹ có nickname lanmaica bức xúc. Còn chị Kim thì nhận xét: "Biết rằng với giá cả trong thời điểm bây giờ các nhà sản xuất gặp nhiều khó khăn nhưng không thể bớt số lượng để tăng doanh thu trong khi vẫn đề số lượng như vậy với khách hàng".
Cũng chẳng biết phải bình luận thế nào, người tiêu dùng như chị Kim cũng chỉ biết thở dài ngao ngán: "Mua hàng thời buổi này thật chẳng biết tin ai!"
Chữ Tín là chữ mà các nhà kinh doanh phải "thờ" đầu tiên khi bước chân vào thương trường. Và để xây dựng được chữ Tín thì trước tiên những người kinh doanh phải có chữ Tâm. Thế nhưng có vẻ như nhiều nhà kinh doanh hiện nay đang bán cái Tâm của mình với giá rất rẻ. Vì thế mà người tiêu dùng luôn cảm thấy bất an khi mua sắm. Niềm tin của họ đang bị đánh cắp!
Nhưng "thất Tín" cũng mới chỉ là tội nhỏ, "thất Tâm" mới là tội lớn, đặc biệt là đối với những người buôn bán các mặt hàng lương thực, thực phẩm, thuốc men… ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của con người.
Chỉ vì lợi nhuận, chỉ vì con số tăng trưởng của doanh nghiệp, vì đồng tiền nuôi sống bản thân họ sẵn sàng đánh mất đạo đức, chà đạp lên lòng tin của người tiêu dùng. Ai sẽ là người bảo vệ họ tránh khỏi việc nhiều tổ chức, cá nhân làm ăn gian dối?
Ai bảo vệ người tiêu dùng?
Nhà chức trách vẫn thường khuyến cáo: Người tiêu dùng trước tiên phải tự bảo vệ mình. Hãy xem hạn sử dụng, thành phần, nhà sản xuất, phân phối… trước khi mua sản phẩm. Trước khi ra khỏi cửa hàng hãy xem kỹ hóa đơn để tránh bị bán nhầm, bán thiếu…
Tuy nhiên, trong bối cảnh sự tăng trưởng nhanh chóng của mô hình kinh tế dựa trên nền tảng trực tuyến đã đặt ra những thách thức mới cho việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong khi các quy định của pháp luật Việt Nam về vấn đề này còn chưa kịp điều chỉnh phù hợp.
Đáng chú ý, với những hàng hóa được làm giả tinh vi không thể phát hiện bằng mắt thường thì người tiêu dùng thật khó mà phân biệt. Hiện trên thị trường mặt hàng kính mắt giả tràn lan nhưng đã mấy ai phân biệt được kính giả, kính thật? Hay các mặt hàng điện tử, điện máy xuất xứ từ Trung Quốc nhưng dán nhãn giả xuất xứ từ Nhật Bản, Hàn Quốc và người mua vẫn phải chịu cái giá "hàng nhập khẩu xịn"… thì chỉ có "trời" mới phát hiện được đâu là hàng thật, đâu là hàng giả!
Mới đây, vào ngày 10-11/03/2023, lực lượng chức năng tại TP.HCM đã thu giữ hàng nghìn sản phẩm giả nhãn hiệu của các thương hiệu nổi tiếng như Luis vuitton, Chanel… Sau nhiều vụ việc giả nhãn mác, giả thương hiệu, câu chuyện này cho đến nay vẫn chưa thể xử lý. Việc giả thương hiệu trên thực tế là khó nhận biết đối với những người tiêu dùng đơn thuần.
Người tiêu dùng khó tự bảo vệ quyền lợi của mình. Vậy họ biết trông chờ ai? Trong khi cả nước có tới hơn 50 Hội bảo vệ người tiêu dùng, nhưng tiếng nói cũng như vai trò của các đơn vị này dường như rất mờ nhạt. Con số hàng nghìn đơn thư khiếu nại mà các cơ quan chức năng tiếp nhận, giải quyết mỗi năm đã nói rõ điều đó.
Theo các nhà chuyên môn, người tiêu dùng là đối tượng chịu nhiều thua thiệt nhất. Họ đang bị chèn ép và bị công khai móc túi hàng tỷ đồng nhưng các tổ chức đại diện bảo vệ quyền người tiêu dùng, thậm chí cơ quan chức năng cũng đành "bó tay". Các chuyên gia lý gải: Lý do là bởi hệ thống pháp luật, chế tài xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở Việt Nam còn lỏng lẻo, thiếu tính răn đe trong khi vai trò của các hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng bị hạn chế cả về quyền lực lẫn tài chính.
Hệ thống cơ sở pháp lý liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã có và đang tiếp tục được hoàn thiện. Hiện tại, chúng ta vẫn đang chờ Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) được thông qua. Trong thời gian này, chắc sẽ có biết bao nhiêu vụ việc xâm hại quyền lợi người tiêu dùng xảy ra, và người tiêu dùng tiếp tục phải nhận phần thiệt về mình.
Cho tới lúc hệ thống pháp luật sáng tỏ, minh bạch hơn, câu hỏi: "Ai bảo vệ người tiêu dùng?" vẫn đang chờ được giải đáp! Còn trước mắt, người tiêu dùng hãy thận trọng và tăng hiểu biết để có thể tự bảo vệ chính mình trước những rủi ro trên thị trường.
Quyết định số 1035/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ lấy ngày 15/3 hàng năm là Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam. Quyết định nêu rõ việc công nhận Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam nhằm khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng với sự phát triển ổn định, bền vững của xã hội và nền kinh tế đất nước; tăng cường tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và chính sách về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tạo cơ sở để huy động, tập trung sự quan tâm, hưởng ứng, tham gia của toàn xã hội đối với công tác này; góp phần xây dựng môi trường tiêu dùng lành mạnh, giữ ổn định và tạo động lực phát triển, đổi mới, sáng tạo cho nền kinh tế đất nước. Quyết định có hiệu lực kể từ ngày ký (10/7/2015).
Nguồn: thuongtruong.com.vn
